„Obcy w domu. Wokół Marca ’68” – wystawa, którą trzeba zobaczyć

W 50. rocznicę antysemickiej kampanii propagandowej 1968 roku, w Muzeum POLIN została otwarta wystawa „Obcy w domu. Wokół Marca ‘68”. Opowiada ona o przyczynach, przebiegu i konsekwencjach wydarzeń, które zmusiły do wyjazdu z Polski 13 tysięcy osób uznanych za „obce”. W księdze pamiątkowej wystawy pojawiły się poruszające wpisy, pozostawionych także przez tych, którzy po 1968 roku emigrowali: „Wróciłem do chwil młodości, miałem 12 lat kiedy wyjechaliśmy z Polski przez Wiedeń. Jestem przejęty”, „Wstrząsająca ekspozycja! Powrócę jeszcze, by dokładniej ogarnąć całość. To cząstka moich osobistych wspomnień” czy „Bardzo potrzebna wystawa. Potrzebna i ważna dla wszystkich”. Swój komentarz zostawiła także reżyserka Agnieszka Holland: „Dziękuję za mądrą pamięć”.

Ekspozycja ma charakter historycznej opowieści. Jej tytuł odnosi do poczucia bezpieczeństwa i przynależności związanych z domem, a także do szoku, gdy to poczucie zostaje człowiekowi odebrane.

Część wystawy poświęcona emigracji marcowej jest zbudowana wokół metaforycznej instalacji nawiązującej do dawnego wyglądu warszawskiego Dworca Gdańskiego, z którego w 1968 roku wyjeżdżały pociągi wypełnione podróżnymi z biletem w jedną stronę. W szklanej hali dworca, symbolicznej przestrzeni pożegnań z Polską, posłuchamy historii tych, którzy wyjechali i tych, którzy pozostali w Polsce. Kolejne sekcje wystawy opowiadają o życiu uchodźców po wyjeździe z Polski. Obok materiałów historycznych o nastrojach i doświadczenia tzw. pokolenia marca opowiedzą także liczne dzieła artystyczne. Zobaczymy m.in. prace Leszka Sobockiego z cyklu „Marzec ’68”, Zybulta Grzywacza oraz „Czas pogardy” Erny Rosenstein, ukazujące powidoki marcowych wydarzeń. Na wystawie została również zaprezentowana praca Krzysztofa Wodiczko, ukazująca symboliczną projekcję na pomniku Adama Mickiewicza.

W górnej sali wystawy powstało „Archiwum Marca”, w którym pokazywane są pamiątki, zdjęcia i dokumenty związane z pożegnaniami i wyjazdami z Polski. Listy, fotografie, pamiętniki, dokumenty związane z utratą pracy, emigracją, czy przedmioty codziennego użytku zabrane w drogę lub zostawione przyjaciołom w Polsce, stały się unikatowymi nośnikami pamięci dla przyszłych pokoleń. – To partycypacyjna część wystawy – mówi Aleksandra Przeździecka-Kujałowicz, opiekunka zbiorów w muzeum  – Dwie z czterech gablot na początku były puste i czekały na pamiątki pozostawione przez zwiedzających. Teraz pojawiły się w nich przedmioty podarowane Muzeum w odpowiedzi na nasz apel. Za większością z nich kryje się osobista historia wyjazdu bądź pożegnania bliskich.

Wystawę można oglądać do 24 września br.