W tym roku wśród wyróżnionych książek poświęconych najnowszej historii Polski widoczny jest różnorodny przekrój gatunkowy i tematyczny. Na liście znalazły się książki reporterskie – korzystające z relacji naocznych świadków, publicystyczne – które splatają wiedzę naukową z polemiczną pasją, akademickie – które kompleksowo i na chłodno podejmują rozrachunek z przeszłością, a także wywiad-rzeka, w którym tradycyjnemu warsztatowi została przeciwstawiona metoda oral history. Nie zabrakło książek łączących warsztat historyka z innymi perspektywami: etnograficzną, politologiczną, filozoficzną. Autorzy i autorki nominowanych książek odnoszą się do spraw, które są przedmiotem bieżących dyskusji społecznych. Znajdziemy tutaj publikacje o transformacji ustrojowej, służbach specjalnych, podziemiu antykomunistycznym czy stosunkach polsko-żydowskich. Książki często przypominają zapomniane tematy, stawiając je w nowym świetle, demitologizują zdarzenia, wokół których narosły intelektualne stereotypy oraz przywracają polskiej pamięci zdarzenia, o których nasi przodkowie woleli zapomnieć.
Książki nominowane do Nagrody:
- Przemysław Gasztold, Towarzysze z betonu. Dogmatyzm w PZPR 1980–1990, Instytut Pamięci Narodowej,
- Grzegorz Gauden, Lwów – kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”,
- Barbara Jundo-Kaliszewska, Zakładnicy historii. Mniejszość polska w postradzieckiej Litwie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego,
- Ryszard Kaczmarek, Powstania śląskie 1919-1920-1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka, Wydawnictwo Literackie,
- Tomasz Kozłowski, Koniec imperium MSW. Transformacja organów bezpieczeństwa państwa 1989–1990, Instytut Pamięci Narodowej,
- Piotr M. Majewski, Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu, Wydawnictwo Krytyki Politycznej,
- Mariusz Mazur, Antykomunistycznego podziemia portret zbiorowy 1945-1956, Bellona, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej,
- Irena Paczyńska, Aktion gegen Universitäts-Professoren (Kraków, 6 listopada 1939 roku) i okupacyjne losy aresztowanych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego,
- Patryk Pleskot, Góry i teczki. Opowieść człowieka umiarkowanego. Biografia mówiona Andrzeja Paczkowskiego, Instytut Pamięci Narodowej,
- Dariusz Rosiak, Bauman, Mando.
Historia nagrody historycznej
Nagroda Historyczna m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego została ustanowiona w grudniu 2018 roku uchwałą Rady Miasta Warszawy. Jest kontynuacją nagrody powstałej w 2009 roku za najlepszą książkę poświęconą najnowszej historii Polski. To jedna z najważniejszych nagród historycznych w kraju, a jej laureatami byli m.in. Timothy Snyder, Karol Modzelewski, Jerzy Kochanowski. Jury, pod przewodnictwem prof. Andrzeja Friszkego, nagradza publikacje podejmujące tematy, które frapują nie tylko naukowców i miłośników historii. Pogłębiona refleksja nad najnowszą historią Polski pozwala bowiem zrozumieć również bieżącą rzeczywistość i światopoglądowe spory, które toczymy do dziś.
Nagroda jest także uczczeniem pamięci Kazimierza Moczarskiego, dziennikarza
i prawnika, demokraty i żołnierza Armii Krajowej, po wojnie przez 11 lat więzionego przez komunistów, autora „Rozmów z katem”, niezwykłego zapisu rozmów z Jürgenem Stroopem, likwidatorem warszawskiego getta, z którym dzielił jedną celę więzienia na warszawskim Mokotowie.
Laureat ogłoszony 15 grudnia
Z powodu pandemii rozstrzygnięcie konkursu będzie można śledzić wyłącznie online, 15 grudnia o godz. 20.00. Szczegóły na: dsh.waw.pl/nagroda-moczarskiego. Autor lub autorka najlepszej książki otrzyma 50 tysięcy złotych oraz statuetkę – replikę temperówki patrona Nagrody.