40 lat warszawskiej Starówki na liście UNESCO

Inicjatorem wpisu warszawskiej Starówki był prof. Krzysztof Pawłowski. To on przedstawił Komitetowi Dziedzictwa Światowego UNESCO polskie postulaty, dotyczące historycznych miast oraz zabytków techniki.

Jednym z pierwszych pytań i wątpliwości była kwestia „autentyczności” zabytku. Jednak wobec zniszczeń wojennych i planowanej zagłady Warszawy wpis miał mieć inne znaczenie – podkreślić symbolizm odbudowy miasta oraz „wolę narodu utrzymania i udokumentowania swej tożsamości skazanej na zagładę”.

Ostatecznie w ślad za przesłaną dokumentacją, Komitet Dziedzictwa ICOMOS w maju 1980 r. wystosował opinię, w której jako uzasadnienie brzmiało: „Nominowane dobro kultury odpowiada zasadniczym warunkom przypisanym do Listy Światowego Dziedzictwa, a jego wyjątkowa wartość jest powszechnie uznana. W sposób szczególny odpowiada kryteriom nr 6 (o szczególnych wartościach historycznych). W następstwie Powstania Warszawskiego w sierpniu 1944 r. stolica Polski w odwecie została unicestwiona przez nazistowskiego okupanta. Z ruin, pomiędzy rokiem 1945 a 1966, wolą narodu miasto zniszczone w 85% zostało przywrócone do życia. Rekonstrukcja historycznego centrum, identyczna z oryginalną, symbolizuje wolę zapewnienia przetrwania jednego z pierwszych śladów polskiego osadnictwa kulturowego i w obrazowy sposób przedstawia fachowość technik konserwatorskich drugiej połowy XX w.”

Historyczne Centrum Warszawy zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO 2 września 1980 r. Znalazło się wśród miast historycznych takich jak m.in.: centrum Rzymu wraz z Watykanem, Ouro Preto w Brazylii czy Bosra w Syrii, parków narodowych Durmitor w Jugosławii i Garaniba w Zairze.

W początkach 1981 r. na kamienicy przy Zapiecku na Starym Mieście została umieszczona płyta o następującej treści: „Postanowieniem Komitetu Dziedzictwa Światowego Warszawskie Stare Miasto Dobrem Kultury Światowej UNESCO Wrzesień 1980”. W połowie lat dwutysięcznych na obrzeżach Starego Miasta zostały zainstalowane trójwymiarowe makiety, informujące o wpisie.

Prof. Krzysztof Pawłowski – architekt, urbanista, historyk i badacz architektury, konserwator, pedagog. Od lat specjalizuje się w badaniach i rewaloryzacji zabytkowych zespołów miejskich. Urodził się 3 maja 1934 r. w Warszawie, po wojnie rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, w 1956 r. podjął pracę naukową w Polskiej Akademii Nauk. Inicjator wpisu warszawskiego Starego Miasta na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.