Hirudoterapia to metoda leczenia dolegliwości zdrowotnych przy użyciu pijawek, czyli niewielkich pierścienic należących do gatunku Hirudo medicinalis. Z wydzieliny gruczołów ślinowych Hirudo wyizolowano wiele cennych substancji, szeroko wykorzystywanych w medycynie.
Podczas zabiegów hirudoterapii, wykorzystuje się pijawki wyhodowane w warunkach laboratoryjnych i posiadające świadectwa pochodzenia.
Hirudozwiązki zawarte w wydzielinie gruczołów ślinowych pijawek, to m.in.:
Z uwagi na właściwości antyagregacyjne, antykoagulacyjne i fibrynolityczne wydzieliny gruczołów ślinowych pijawki, są stosowane głównie w leczeniu chorób układu krążenia. Decydując się na hirudoterapię, warto zasięgnąć opinii lekarza oraz wybrać profesjonalną placówkę, np. ośrodek rehabilitacji w Radzyminie.
W wydzielinie gruczołów ślinowych pijawek wyodrębniono PC-LS, substancję stabilizującą ciśnie krwi. Związek ten wykazuje właściwości zbliżone do prostacykliny. Obniża zbyt wysokie ciśnienie, podwyższa zbyt niskie.
W badaniach klinicznych wykazano wpływ zabiegów hirudoterapeutycznych na stężenie cholesterolu i trójglicerydów (TG). Odnotowano zmniejszenie poziomu LDL (cholesterol o małej gęstości) oraz stabilizację stężenia TG.
Hirudyna, inhibitor trombiny, jest uważana, przez wielu specjalistów, za związek skuteczniej zapobiegający udarom i zawałom serca, niż heparyna, czy kwas acetylosalicylowy. Niemniej istotne w leczeniu chorób zakrzepowo-zatorowych są substancje antyagregacyjne, takie jak, obecna w ślinie pijawek, seratyna, wykazująca działanie hamujące adhezję trombocytów do kolagenu.
Pijawki są przystawiane po zabiegach replantacji, w celu przywrócenia krążenia w przyszytych tkankach. W ślinie znajdują się substancje, zwane bdelinami, które stymulują gojenie i wykazują działanie przeciwzapalne.
Hirudoterapia stosowana jest w leczeniu stanów zapalnych, którym towarzyszy intensywny ból, np. w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Zmniejszają migreny i ból w schorzeniach woreczka żółciowego.
Wydzielane przez pijawki endorfiny, czyli „hormony szczęścia”, działają uspokajająco i przeciwbólowo. Hirudoterapia zalecana jest w leczeniu m.in. depresji i nerwic. W ślinie Hirudo znajdują się również neuroprzekaźniki i substancje stymulujące wzrost i regenerację neuronów.
Ze śliny pijawek wyodrębniono wiele związków o działaniu przeciwzapalnym. Przykładem jest eglina, hamującą procesy zapalne, dzięki inhibicji czynników produkowanych przez granulocyty. Czyni to z pijawek, cennego sprzymierzeńca w leczeniu astmy oskrzelowej i ciężkich postaci zapalenia płuc.
Przeciwnowotworowe właściwości wydzieliny gruczołów ślinowych Hiarudo są stale badane. Dotychczas, w badaniach na myszach, wykazano skuteczność pijawki amazońskiej w leczeniu mięsaka.
Z wydzieliny gruczołów ślinowych Hirudo, wyizolowano antyelastazę, inhibitor enzymu rozkładającego elastynę. Spowolnienie degeneracji włókien elastynowych, opóźnia proces starzenia się skóry. Pijawki stosowane są także w leczeniu tocznia, łuszczycy i egzem.
Terapia wykorzystująca wydzieliny gruczołów ślinowych pijawek, powinna być rozważana jako skuteczna alternatywa w leczeniu licznych schorzeń, szczególnie chorób układu krążenia. Jednakże należy pamiętać o przeciwwskazaniach do stosowania zabiegów z wykorzystaniem pijawek.